CNC Takım tezgahlarında eksenler

CNC takım tezgahlarında iş parçasının ya da kesici takımın hareketleri kartezyen koordinat sistemine göre yapılmaktadır, bu koordinat sisteminde bir birini dik olarak kesen X, Y ve Z olmak üzere 3 eksen vardır ve CNC programları bu koordinat sistemine göre yazılmaktadır.

CNC Tezgahlarında Temel Eksenler

Cnc torna ve cnc işleme merkezindeki temel eksenler

Dikey işleme merkezi eksenleri

Yukarıdaki şekillerde görüldüğü gibi CNC takım tezgahlarında X, Y ve Z olmak üzere 3 temel eksen vardır. Bu eksenler CNC torna tezgahlarında X ve Z olmak üzere iki adet, CNC işleme merkezi tezgahlarında ise X, Y ve Z olmak üzere üç adettir.

Sağ El Kuralı

Yatay işleme merkezi eksenleri

CNC takım tezgahlarında eksenler Sağ El (Right Hand) kuralı ile tanımlanırlar. Bu 3 eksen orijin denilen noktada (avuç içinde) birleşirler ve birbirleri arasındaki açı 90 derecedir. Yukarıdaki görselde de görüldüğü gibi baş parmak X eksenini, işaret parmağı Y eksenini, orta parmak ise Z eksenini ifade etmektedir. Bu parmakların uçları ilgili eksenlerin + (Artı) yönünü gösterir.

Döner eksenler

CNC torna tezgahlarında ise X ve Z olmak üzere 2 temel eksen vardır, Z ekseni ise CNC tornanın fener mili eksenini yani iş parçasının eksenini, X ekseni ise kesici takımın iş parçası eksenine dik olarak yaptığı hareketin eksenini gösterir. Bu eksenlerin pozitif ve negatif hareketleri ise şöyle tanımlanmaktadır; Kesici takımın Z ekseninde aynaya doğru hareketi -Z, puntaya doğru hareketi ise +Z olarak tanımlanır. Kesici takımın X ekseninde iş parçasının merkezine doğru yaptığı hareket –X, iş parçasının merkezinden uzaklaşan hareket ise +X olarak tanımlanır.

CNC işleme merkezlerinde ise 3 temel eksen vardır. Bu eksenlerin durumu dikey ve yatay işleme merkezlerine göre farklılık göstermektedir.

Yukarıdaki görsellerde görüldüğü gibi dikey işleme merkezlerinde tezgah tablasının boyuna hareketi X, tablanın tezgah gövdesine yaklaşıp uzaklaşan hareketi Y, tezgah mili eksen hareketi ise Z ile gösterilmektedir. Bu eksenlerin pozitif ve negatif hareketleri ise şöyle tanımlanabilir; Kesici takımın tezgah tablasının sağına doğru yatığı hareket +X, soluna doğru yaptığı hareket ise –X ile gösterilir. Yine kesici takımın tezgah gövdesine yaklaşan hareket +Y, gövdeden uzaklaşan hareketi ise –Y ile ifade edilebilir. Kesici takımın iş parçası yüzeyine doğru yaptığı hareket –Z, iş parçası yüzeyinden uzaklaşan hareket ise +Z ile tanımlanmaktadır. Bu tanımlamalarda operatörünün yüzü tezgaha dönük olmalıdır. Yatay işleme merkezlerinde ise tezgah mili (Z) yatay konumda olduğu için Y ekseni ise dikey konumuna geçer.

CNC Takım Tezgahlarındaki Yardımcı Eksenler

Temel eksenlerin dışında yardımcı doğrusal ve yardımcı döner eksenler bulunmaktadır.

Temel Eksenler	Yardımcı Doğrusal Eksenler	Yardımcı Döner Eksenler
X	U	A
Y	V	B
Z	W	C

X eksenindeki yardımcı doğrusal eksen U, Y eksenindeki yardımcı doğrusal eksen V, Z eksenindeki yardımcı doğrusal eksen ise W harfleri ile gösterilir.

X eksenindeki yardımcı döner eksen A, Y eksenindeki yardımcı döner eksen B, Z eksenindeki yardımcı döner eksen ise C harfleri ile gösterilir.

Cnc tezgahlarında eksenler